Stergitaristen speelden op gitaren uit Eindhoven

In aanloop naar BRIDGE Festival stappen we -samen met Niels Guns (journalist; gitaarfreak; verhalenverteller)- in de wereld van gitaren, gitaristen, gitaarmuziek en guitar gear. Niels raak de gevoelige snaar met prikkelende achtergrondverhalen en handen-jeukende interviews, in de serie ‘Guns about Guitars’.

Al lang vóór BRIDGE was Eindhoven een gitaarstad. Brian May, George Harrison, Keith Richards: hun eerste noten op de gitaar speelden ze allemaal op een Egmond. Samen met Joep Egmond, kleinzoon van de oprichter van het legendarische merk uit de regio Eindhoven, blik ik terug op de hoogtijdagen. En met de Eindhovense gitaarheld Peter van Elderen neem ik de proef op som en proberen we de mythe van Egmond van de realiteit te onderscheiden.

Door Niels Guns

Allemaal begonnen op een Egmond

Aan de muur in Son in de garage van Joep Egmond, de kleinzoon van Egmond-oprichter Uilke, hangt unieke familiegeschiedenis aan de muur. Zeven bijzondere modellen die uit de Egmond-fabrieken in Best rolden, hangen er nu als stille getuigen bij ter herinnering aan Nederlands meest fameuze gitaarmerk. De lijst grootheden die ooit een Egmond-gitaar bespeelden is lang. Brian May, George Harrison, Keith Richards, Paul McCartney en -dichterbij huis- Nederlandse baanbrekers voor de rock ’n roll als Peter Koelewijn en Andy Tielman. De beste en de meest succesvolle gitaristen begonnen allemaal op een Egmond. "Ik ben blij dat ik dit instrument kan erkennen als een groot portaal in mijn leven", zegt Brian May bijvoorbeeld in het voorwoord van het boek 'Egmond, het legendarische Nederlandse gitaarmerk' van Cees Bakker. "Ik koester mijn herinneringen en heb mijn originele Egmond nog steeds."

De Beatles en hun Egmonds

Maar hoe legendarisch ook: in 1974 ging het bedrijf failliet. Joep Egmond vertelt nog altijd met een twinkeling in zijn ogen over de bijzondere familiegeschiedenis. “Op de hoogtijdagen rolden er 200.000 gitaren per jaar uit de fabriek”, zegt hij in de woonkamer in Son nadat hij me een speciale hollow body-editie van een Egmond gitaar heeft laten zien. “Het bedrijf heeft flink geprofiteerd van de opkomst van beatmuziek. Toen bekend werd dat George Harrison en Paul McCartney ook op een Egmond speelden, legde dat geen windeieren.”

McCartney was overigens behoorlijk inventief met zijn Egmond Rosetti Solid 7 uit 1959. Hij haalde de gitaarsnaren eraf, deed er dikke pianosnaren op, verving de pickups en voilà: de eerste elektrische basgitaar van de latere Sir Paul was geboren. Het exemplaar van zijn Beatles-collega George Harrison lag overigens jarenlang stof te happen in een kast in Noordwest Engeland, maar hangt nu in het The Beatles Story museum in Liverpool. Het ding bracht bijna 400.000 euro op bij een veiling. De Rosetti van Paul McCartney werd door de Beatles aan gruzelementen gestampt, nadat het instrument was gevallen en daarmee behoorlijk werd beschadigd.

Een gitaar met een verhaal

En zo zijn er nog ontelbaar veel verhalen over de befaamde gitaren uit de regio Eindhoven. Zoals iedere gitaar eigenlijk wel een verhaal met zich meedraagt. Concurrentie vanuit Azië deed de gitaarbouwer uit de regio Eindhoven uiteindelijk de das om. “Tegen het werktempo, de werklust, de lage kosten en uiteindelijk ook de kwaliteit konden ze niet meer opboksen. Veruit de meeste gitaren van Egmond werden geëxporteerd naar Amerika. Toen ze daar in de gaten kregen dat ze ook goeie en goedkopere gitaren in Azië konden krijgen, ging het snel”, zo blikt Joep terug.

Wereldspeler

Joep Egmond, zelf een gerenommeerd kunstschilder, heeft zich opgeworpen als erfgoedbewaker van Egmond. Met trots vertelt hij over de tijd dat zijn opa inzag dat er in Europa behoefte kwam aan gitaren. “Hij begon als vioolbouwer, maar hij zag na de oorlog in dat de jeugd meer beïnvloed werd door de Amerikaanse cultuur. Een slimme zet om op gitaren in te zetten.” Joeps vader en drie ooms maakten van Egmond uiteindelijk een wereldspeler. “Een mooie tijd was het vroeger. Er was altijd veel muziek bij ons thuis. Zo kwamen de jongens van de familie Rosenberg vaak bij ons over de vloer.”

Joep heeft zelf ook lange tijd in de muziek business gezeten. Jarenlang runde hij muziekwinkel Musica aan de Hooghuisstraat in Eindhoven. Een tijd geleden had Joep nog contact met Brian May om een speciale heruitgave van zijn eerste Egmond-gitaar te maken. “Maar dat is er uiteindelijk niet meer van gekomen. Brian heeft het ook zo druk met van alles en nog wat.”

Egmond Typhoon 3V

Tijd voor de proef op de som. Want wat voor een gitaren waren het nu eigenlijk? Bridge schafte een Egmond Typhoon 3V aan waarmee ik aanschuif in de woonkamer van Peter van Elderen. Wie beter dan dit Eindhovense gitaaricoon om een oordeel te vellen over deze legendarische gitaar? “Super vet!”, is het eerste wat de winnaar van een Duiveltje in 2005 (de prijs voor beste gitarist van Nederland) uitroept als hij het inderdaad prachtige exemplaar in handen neemt. Het semi-hollow model is geïnspireerd op een Fender Jaguar en moet het vooral van zijn looks hebben: prachtige paarlemoeren slagplaat, een gracieuze vorm en een unieke pickup-regelaar.
Peter prikt de gitaar in een Supro, zijn huiskamerversterker. Het piept, het kraakt. “O, wow”, zegt Peter. “Da’s even zoeken. Ik zie meteen al dat de brug niet helemaal goed staat afgesteld. De intonatie is niet wat het moet zijn. En ook die tremolo zit een beetje vreemd. Alsof het eigenlijk een soort akoestische body is waar ze elementen van een elektrische gitaar in hebben verwerkt.”

Hartstikke mooie gitaar

Constant blijven spelen, da’s eigenlijk het devies bij dit exemplaar. Zodra Peter zijn vingers even laat rusten, neemt feedback supersnel de overhand. “Het is wel een gaaf ding hoor”, zegt hij nog eens. “De hals is wel niet te doen zo dik. Kun je misschien lekkere surf-riffs op spelen.” Niet veel later friemelt Peter -die met zijn band TankZilla op BRIDGE Festival speelt- er een paar vette Dick Dale-riffs uit. Ter vergelijking pakt hij zijn eigen Gibson Les Paul erbij. Je hoeft geen professioneel gitarist te zijn om het verschil van bijna dag en nacht te horen. Maar toch, de Egmond heeft zo z’n charme, een beetje zoals iedere eerste gitaar mooie herinneringen ontlokt. “Ik snap wel dat ze de strijd hebben verloren”, stelt Peter. “Ze hebben natuurlijk ook veel pech gehad en de concurrentie deed in die tijd natuurlijk ook van alles en nog qua ontwikkeling. Met een betere marketingstrategie en een iets betere productontwikkeling hadden ze misschien kunnen redden. Want het is gewoon een hartstikke mooie gitaar met een heel stuk nostalgie en een prachtig verhaal.”