Dinosaur Jr-frontman J Mascis -op donderdag 30 mei speelt de band in de Effenaar tijdens BRIDGE- is een absolute gitaarheld. Eentje die in zijn eigen, luide, piepende en krakende universum opereert. We leggen zijn unieke gitaarsound onder de loep met producer/mixer Pieter ‘Pidah’ Kloos en mixer Erik Welmers, twee kenners die de Amerikaan veelvuldig van dichtbij meemaakten. 

Hard spelen is een kunst. Het is niet alleen een kwestie van zomaar je versterker vol open zetten. Er komt meer bij kijken. Zonder een speciale soort spelbeheersing vliegt je geluid hopeloos uit de bocht. “Ik ken geen andere gitarist die ermee wegkomt zó hard te spelen, zonder dat het een rommeltje wordt”, zegt Erik Welmers. “De meeste gitaristen zouden niet om kunnen gaan met zijn setup. Maar op de een of andere manier, wordt het bij J nooit een brij.” 
“Zijn gitaarsound is altijd keihard in your face”, voegt Pidah toe. “Niet zomaar door een beetje extra gain, nee, hij brengt een ongelofelijke hoeveelheid lucht in beweging met zijn amps.”

Oordoppen

Erik en Pidah kunnen het weten. Laatstgenoemde producer uit Eindhoven ging in de jaren negentig met de lokale helden van Alabama Kids op tournee door Europa met Dinosaur Jr. En Erik Welmers mixte de band tijdens heel wat Europese en Amerikaanse tournees tussen 1989 en 1994. “J zelf speelt altijd met oordoppen in. Moet ook wel. Want hij heeft twee flinke Marshall amps en cabinets en een Hiwatt-versterker vlakbij hem op het podium staan. Daarnaast gebruikt hij tegenwoordig ook nog een extra versterker als podiumspeaker. Soms denk ik: ‘Joh, dat heb je toch helemaal niet nodig. Je hoort het toch allemaal al?’” Zelf had Welmers niet de luxe om met oordoppen de geluidsstroom te mogen doorstaan. “Ik moest als mixer het geluid natuurlijk precies zo kunnen ervaren als de bezoekers. Zonder oordoppen dus. Dat deed soms behoorlijk pijn aan m’n oren. Maar we hebben ook veel gelachen. Dus het was het zeker waard.” 

Ook Pidah koestert warme herinneringen aan de tijd dat hij de Amerikanen van dichtbij meemaakte. Alabama Kids werd ‘de Nederlandse Dinosaur Jr’ genoemd. “Grote gemene deler is dat allebei de bands heel goed naar Neil Young hebben geluisterd”, zo verklaart Pidah die vergelijking. “Ook J Mascis heeft een stem die wringt, maar wel heerlijk klinkt. Ik trek het althans heel erg goed.”

Big Muff

Maar terug naar het gitaargeluid van de held in kwestie. Naast bovengenoemde versterkers, is de Big Muff het grote geheim van de smid van J Mascis. “Daarmee gaat ‘ie van krrrchh, naar krrrchhhhhhh en krrrrchhhhhhhchchchhhhhhhhh”, vat Pidah woordeloos de drie trappen van geluid van de gitarist samen. Mochten voorgaande lettercombinaties niet veel duidelijk maken: de Big Muff is een iconisch fuzz-pedaal dat tekenend is voor de sound van Mascis. Hij gaat ermee van roepend, naar schreeuwend en vervolgens krijsend. Als je de gitarist zelf vraagt naar het hoe en wat van die sound, is hij een man van weinig woorden, is de ervaring van Welmers. “Meestal zei hij zoiets als ‘Yeah man, I don’t know’, als hem naar een verklaring werd gevraagd. Tegenwoordig is hij wat meer welbespraakt, zag ik op YouTube, maar hij blijft altijd zijn coole zelf.” Op verschillende online video’s legt hij zelf uit hoe die befaamde sound wordt gefabriceerd. 

Jazzmaster

Naast z’n vingers, pedalen en versterkers is natuurlijk ook zijn Fender Jazzmaster een belangrijk ingrediënt in het totale eindgerecht. Volgens Erik is het puur toeval dat Mascis uiteindelijk bij dat instrument terecht kwam. “Toen hij nog jong was, had hij dankzij bijbaantjes eindelijk genoeg geld om bij Slimy Bob’s Guitar Emporium een gitaar te kopen. Eigenlijk wilde hij een heel ander model. Maar die was te duur. Die Jazzmaster kon hij net wél betalen. En the rest is history. Ik heb er zelf ooit een van hem gekocht. Bij een van de tournees had ik eens laten vallen dat ik er wel een zou willen aanschaffen. Een paar maanden later had hij er één voor me bij zich. ‘Kost 650 dollar’, zei hij toen. Man, dat ding is nu duizenden euro’s waard. Het is een gitaar waarbij de snaren heel hoog boven de frets hangen. Niet iedereen kan daarmee omgaan. Soms speel ik er nog wel op. Ik kan best een beetje spelen, maar bij J kom ik toch echt niet in de buurt.” 

Spelen als een drummer

Een andere verklaring voor de unieke sound van Mascis, ligt volgens Welmers in zijn achtergrond als drummer. “Hij is naast een fantastische gitarist ook een geweldige drummer. En dat hoor je zeker in zijn spel als gitarist. Het is heel ritmisch en hij benadert zijn instrument op een heel originele manier. Als hij drumt, hoor je trouwens dat hij in zijn spel weer heel erg de zang volgt met allerlei nuances. Dat toont voor mij ook aan dat hij als muzikant heus meer doet dan alleen alles vol open zetten.”

Nog even over dat vol open zetten: in een interview verklaarde Mascis zelf dat hij met oordoppen speelt, omdat drummer Murph zo hard op de cimbalen mept. Welmers moet hard lachen om die verklaring. “Ja, het is best met ‘m. Als je zoveel lawaai maakt als hij moet je toch ook echt wel bij jezelf te raden gaan, haha.”